بیت‌کوین، پس از تولدش در سال 2009، اولین سیستم ارز دیجیتال رمزنگاری شده موفق در جهان است که ارزش بازارش به یک تریلیون دلار رسیده است. ساختار شبکه توزیع‌شده همتابه‌همتای منحصربه‌فرد و مکانیسم اجماع غیرمتمرکزش باعث شده است که بیت‌کوین از محدودیت‌های زیرساخت مالی سنتی رهایی یابد، پرداخت‌های فرامرزی انجام دهد، و مانع از پرداخت هزینه‌های مضاعف شود.

بیت‌کوین، در سال 2023، دیگر یک شبکه پرداخت ساده نیست. ظهور شبکه لایتنینگ و استاندارد BRC-20 به شبکه بیت‌کوین امکانات بیشتری را ارائه می دهد از جمله کارمزد کمتر، قرارداد هوشمند و NFT ها. از حمایت از لایه 2 گرفته تا بازارهای معاملاتی مختلف و بازی‌ها و از صرافی‌های غیرمتمرکز گرفته تا متاورس، اقتصاد بیت‌کوین جدیدی در حال شکل‌گیری است.

در این مقاله، اکوسیستم بیت‌کوین را از نظر تئوری فنی، پروتکل‌های اکولوژیکی و بوم‌شناسی بازار به‌صورت کامل تحلیل می‌کنیم. همچنین، اصول و نقاط ضعف و قوت پروتکل‌های مختلف زیست‌محیطی را تجزیه‌وتحلیل می‌کنیم. درنهایت، وضعیت توسعه و چشم‌انداز پروژه‌های مختلف زیست‌محیطی را تجزیه‌وتحلیل خواهیم کرد.

1. پروتکل‌های اکوسیستم

قبل از معرفی پروتکل‌های اکولوژیکی، اساس ایجاد این پروتکل‌ها را درک خواهیم کرد.

نظریه اردینالز

هر ساتوشی را شماره‌گذاری کنید و به آن‌ها هویتی منفرد اختصاص دهید و به آن‌ها امکان ردیابی، انتقال و معنا بخشی بدهید. نظریه اردینالز (Ordinals) به ساتوشی‌ها ارزش کلکسیونی می‌دهد تا بتوانند در قالب یک کلکسیون جمع‌آوری شوند. کاربران می‌توانند محتوای دلخواهشان را رو هر ساتوشی بنویسند و کتیبه‌هایی را، به‌عنوان مصنوعات دیجیتالی بومی بیت‌کوین، تشکیل دهد. کتیبه‌ها نیز می‌توانند همچون بیت‌کوین ماندگار، ابدی، امن و غیرمتمرکز باشند.

پروتکل‌های اردینالز (Ordinals)، Runes، اتمیکالز (Atomicals)، TTP و غیره بر اساس نظریه اردینالز پیاده‌سازی شده‌اند.

نظریه بیت‌مپ

تئوری بیت‌مپ (Bitmap) از داده‌های موجود در بلاک‌های بیت‌کوین برای تولید یک دنیای مجازی جدید استفاده می‌کند. هر ورودی تراکنش در بلاک بیت‌کوین به بلاکی نگاشت می‌شود و چون اندازه ورودی تراکنش هر یک از تراکنش‌ها متفاوت است، اندازه بلاک نگاشت‌شده نیز متفاوت خواهد بود.

پروتکل‌های پیاده‌سازی شده بر اساس نظریه بیت‌مپ شامل Bitmap و BRC-420 هستند.

1-1. پروتکل اردینالز

پروتکل اردینالز توسط کیسی رودارمور (Casey Rodarmor)، که یکی از مشارکت‌کنندگان اصلی در ایجاد بیت‌کوین بود، در ژانویه 2023 پیشنهاد شد. کاربران با استفاده از این پروتکل می‌توانند کتیبه‌هایی را روی بلاک‌چین بیت‌کوین حکاکی کنند. پروتکل اردینالز ترتیب خاصی را به هر ساتوشی (Sats) اختصاص می‌دهد و می‌تواند این ساتوشی‌ها را به ترتیب خاصی مرتب کند و در نتیجه، ساتوشی‌ها را منحصربه‌فرد کند. هر ساتوشی منحصربه‌فرد به کاربران امکان اضافه کردن اطلاعاتی خاص مانند متن، کد، تصاویر و غیره را می‌دهد تا درنهایت به NFTهای روی زنجیره بیت‌کوین تبدیل شوند. این اطلاعات اضافی «کتیبه» (inscription) نامیده می‌شود.

پروتکل اردینالز، پس از راه‌اندازی، موردتوجه گسترده جامعه قرار گرفته است به‌طوری‌که تا ماه دسامبر، تعداد کل کتیبه‌های ضرب‌شده به 476 میلیون رسیده است.

استاندارد BRC-20

کاربر ناشناسی به نام @domodata، با الهام‌گیری از پروتکل اردینالز، استاندارد توکن BRC-20 را در مارس 2023 پیشنهاد کرد. او معتقد است که اردینالز نه‌تنها می‌تواند برای صدور توکن‌های غیرقابل‌تعویض (NFT)، بلکه برای صدور توکن‌های قابل‌تعویض نیز استفاده شود. کاربران با استفاده از استاندارد توکن BRC-20 می‌توانند داده‌هایی با فرمت JSON را، مطابق با یک استاندارد پروتکل یکپارچه، همچون کتیبه‌ای به‌درون بلاک‌چین بیت‌کوین بنویسند. این داده‌ها بعداً به توکن‌های قابل‌تعویض BRC-20 تبدیل می‌شوند. توسعه‌دهندگان می‌توانند ایجاد و توزیع توکن‌های BRC-20 را از طریق استقرار، ضرب کردن و انتقال مطابق با این سه استاندارد اجرایی تکمیل کنند.

کاربر ناشناس @domodata، پس از ایجاد استاندارد توکن BRC-20، اولین توکن آزمایشی BRC-20 را با نام ORDI، با عرضه 21 میلیون توکن، عرضه کرد. کاربران کافی است فقط هزینه گس را برای ضرب کردن آن بپردازند. پس‌ازآن، توکن‌های BRC-20 همچون قارچ در همه‌جا ظاهر شدند.

روش معقول راه‌اندازی و احساسات اولیه FOMO باعث شدند که BRC-20 به یک پروتکل مبتنی بر کتیبه با بالاترین ارزش بازار در اکوسیستم بیت‌کوین تبدیل شود. بااین‌حال، BRC-20، به دلیل داشتن برخی مشکلات، هنوز هم مورد انتقاد است:

پروتکل BRC-20 به دلیل محدودیت‌های ذاتی شبکه بیت‌کوین، ازجمله سرعت پایین تراکنش، کارمزد بالای تراکنش‌ها، عدم پشتیبانی از قراردادهای هوشمند و غیره، محدود شده است. ازدحام در شبکه بیت‌کوین، طی چند ماه گذشته، به دلیل افزایش توکن‌های BRC-20 شدیدتر نیز شده است.
اکثر BRC-20ها قابلیت‌هایی واقعی ندارند و فقط می‌توانند نوعی میم (meme) در نظر گرفته شوند.
وابستگی به سرورهای متمرکز برای بازیابی داده‌های بلاک بیت‌کوین می‌تواند منجر به نتایج استعلام متفاوتی برای موجودی توکنی خاص در پلتفرم‌های مختلف شود، که خطرات بالقوه متمرکزسازی مانند BRC-20 را موجب خواهد شد.

1-2. پروتکل کتیبه اردینالز Runes

پس از ظهور استاندارد توکن BRC-20، کیسی، بنیان‌گذار اردینالز، مجدداً تأیید کرد که BRC-20 کتیبه‌های ناخواسته زیادی را وارد کرده است و شبکه بیت‌کوین نیز به یک پروتکل توکن قابل‌تعویض کارآمد نیاز دارد. بنابراین، کیسی رودارمور، در سپتامبر 2023، پروتکل اردینالز Runes را پیشنهاد کرد. او معتقد است که اکثر پروتکل‌های FT موجود در بازار امروزی بسیار پیچیده هستند و ارائه تجربه کاربری خوب را دشوار می‌کنند. و اینکه UTXOهای «بدردنخور» فضای بیت‌کوین را اشغال می‌کنند. او امیدوار است که یک پروتکل ساده و مبتنی بر UTXO ایجاد کند تا بتواند تجربه خوبی را حین استفاده از توکن‌های قابل‌تعویض برای کاربران بیت‌کوین فراهم کند.

توکن‌های Rune توسط UTXOها، که می‌توانند هر تعداد Rune را شامل گردند، نگهداری می‌شود. این پروتکل تا حد امکان ساده است، به داده‌های خارج از زنجیره متکی نیست، و برای مدل UTXO بومی بیت‌کوین، که می‌تواند توسعه‌دهندگان یا کاربران را برای پذیرش خود بیت‌کوین جذب کند، بسیار مناسب است. پروتکل Runes هنوز در حال طی مراحل اولیه توسعه است و کاربردش در عمل باید آزمایش شود.

1.3 پروتکل اتمیکالز (ARC-20)

توسعه‌دهنده‌ای ناشناس، در سپتامبر 2023، پروتکل اتمیکالز را برای جبران کمبودهای اردینالز پیشنهاد کرد. اتمیکالز قادر به استخراج، انتقال و به‌روزرسانی درون‌زنجیره‌ای اشیاء دیجیتال در بلاک‌های بیت‌کوین نیز است. اشیاء دیجیتال این پروتکل شامل توکن‌ها، NFT‌ها، هویت‌های دیجیتال و بلاک‌های زمین مجازی هستند. استاندارد پروتکل ARC20 هر توکن را مساوی با یک ساتوشی تعریف می‌کند و حداقل واحد توکن‌ها در اطلاعات توکن ساتوشی است؛ یعنی، که برخلاف کتیبه BRC-20 در داده‌های شاهد جداشده بیت‌کوین است. این رویکرد می‌تواند با محاسبه مستقیم تعداد توکن‌ها، از طریق خروجی‌های تراکنش استفاده‌نشده (UTXO)، فشار ایندکسر را کاهش دهد. اتمیکالز وابستگی به نمایه‌سازهای شخص ثالث را کاهش می‌دهد و امیدوار است که یک روش توزیع توکن متمرکز، ضددستکاری و منصفانه در شبکه بیت‌کوین ایجاد کند.

اتمیکالز از اثبات‌کار Bitwork، که مکانیسم اثبات‌کار شبکه بیت‌کوین را شبیه‌سازی می‌کند، استفاده می‌کند. کاربران نیاز دارند حین ضرب‌کردن از CPU/GPU برای استخراج‌کردن استفاده کنند، که این روش در مقایسه با ضرب مبتنی بر گس BRC-20 با موانع فنی بیشتری مواجه است. همچنین، ARC20 با فراهم کردن حالت ضرب مستقیم باعث می‌شوند طرفین پروژه راحت‌تر بتوانند به‌طور مستقیم یک UTXO حاوی کل عرضه را ایجاد کنند و همه توکن‌های ARC20 را به‌یک‌باره ضرب کنند.

اتمیکالز شی دیجیتال ظرف ان‌اف‌تی Container، که به‌طور خاص برای مجموعه‌های NFT تنظیم شده است، را در این پروتکل تعریف می‌کند. طرف پروژه می‌تواند NFT را، بعد از ضرب کردن، در ظرف بریزد و بعداً محتوای دیگری را به آن اضافه کند. ویژگی Realm اتمیکالز نه‌تنها می‌تواند همچون هویتی دیجیتال عمل کند، بلکه توکن‌ها را نیز می‌پذیرد، وب‌سایت‌ها را نیز میزبانی می‌کند، و اجری حاکمیت دائو را نیز ممکن می‌سازد. اولین توکن ARC-20 در اتمیکالز اتم (ATOM) نام دارد که در مجموع 21 میلیون عرضه دارد و این عرضه طی 5 ساعت استخراج شده است.

اگرچه اتمیکالز برخی بهبودهای فنی را بر اساس اردینالز انجام داد، ولی کیفیت زیرساختش از استقرار خیلی مناسب نیست. بازار اتمیکالز و satsX نیز، به دلیل برخی مشکلات داخلی، موجب سرقت کوین اتم کاربران شده است. بعلاوه، برخی کیف پول‌ها اتم را نیز همچون بیت‌کوین معمولی خرج می‌کنند، زیرا اتم از ARC20 پشتیبانی نمی‌کنند.

1-4. TTP (Trac-Tap-Pipe)

TTP شامل 3 پروتکل Trac، Tap و Pipe است. این پروتکل نیز برای رفع کاستی‌های اردینالز که قبلاً ذکر شد، رفع اتکا به نمایه‌سازهای متمرکز شخص‌ثالث، عدم امنیت و عدم تمرکز طراحی شده است.

پروتکل TRAC توسط توسعه‌دهنده‌ای به نام Benny در، مه 2023، پیاده‌سازی شد. از این پروتکل، به‌عنوان یک اوراکل و نمایه‌ساز غیرمتمرکز برای نوشته‌های بیت‌کوین، در حل مسائلی مثل نمایه‌سازی داده‌ها، بازیابی و قیمت‌گذاری اکوسیستم‌های کتیبه، استفاده می‌شود. ویژگی Trac، پس از دریافت داده‌ها از منابع خارجی، قیمت‌ها را به‌صورت درون‌زنجیره‌ای تغذیه می‌کند تا زیرساختی را برای ایجاد دیفای در آینده ایجاد کند و نقدینگی و کارایی معاملاتی اردینالز و دارایی‌های BRC-20 را هرچه بیشتر افزایش دهد.

در ادامه، از پروتکل Tap در آگوست 2023 استفاده شد. این پروتکل نسخه گسترش‌یافته‌ای از پروتکل اردینالز است که می‌تواند به‌طور یکپارچه با BRC-20 برای افزایش نقدینگی و معامله کارآمد در اکوسیستم‌های BRC-20 و اردینالز سازگار گردد. ایجاد پروتکل Tap استفاده از ویژگی‌هایی مثل مبادله، استیکینگ، استخرهای نقدینگی و سایر کارکردهای دیفای را امکان‌پذیر می‌کند. همچنین، توزیع توکن، انتقال انبوه، استقرار قرارداد و غیره را نیز امکان‌پذیر می‌کند.

در ادامه پروتکل PIPE توسط توسعه‌دهنده‌ای به نام Benn، در اکتبر 2023، بر اساس مفهوم Runes ساخته شد. پروتکل PIPE نسخه فورک‌شده‌ای از اردینالز و مبتنی بر معماری UTXO است. این پروتکل ازدحام بلاک‌چین ناشی از اردینالز را حل می‌کند، جریان‌های انتقال را ساده‌تر می‌کند، تراکنش‌های مضاعف را حذف می‌کند و امکان استفاده از ویژگی‌های پیشرفته‌ای مثل هنر دیجیتال و NFT‌ها را در بیت‌کوین ممکن می‌سازد.

سه پروتکل فوق معماری سیستم‌های Trac را تشکیل می‌دهند. پروتکل TRAC خدمات نمایه‌ساز و اوراکل غیرمتمرکز را ارائه می‌دهد. نقدینگی دارایی‌های BRC-20 و NFT، از طریق پروتکل Tap آزاد می‌شود و استفاده از ویژگی‌های NFT و DeFi ممکن می‌گردد. درنهایت، تجربه تراکنش‌های توکن‌های قابل‌تعویض با استفاده از پروتکل PIPE بهبود می‌یابد.

منبع: https://medium.com/trac-systems/trac-ecosystem-ff99787585d4

1-5. پروتکل بیت‌مپ

پروتکل بیت‌مپ توسط کاربری ناشناس با شناسه @blockamoto، در ژوئن 2023، پیشنهاد شد. بیت‌مپ استانداردی منبع باز است که بر پایه نظریه اردینالز و نظریه بیت‌مپ ساخته شده است. همه افراد با استفاده از این پروتکل می‌توانند مالکیت بلاک‌های بیت‌کوین را با حک کردن شماره بلاک روی ساتوشی، طی فرآیندی منصفانه و غیرمتمرکز، تأیید کنند. با نگاشت این بلاک‌های منحصربه‌فرد به درون فضاهای سه‌بعدی مختلف از طریق نمایه‌سازها، می‌توان یک سیستم متاورس و زمین را روی بیت‌کوین ساخت. هر بلاک دارای شماره بلاک، مقدار تراکنش و داده‌های تراکنش متفاوتی است؛ بنابراین، هر قطعه زمین به‌طور متفاوتی نادر نیز هست. هرچه بلاک‌ها بزرگ‌تر باشند، نادربودن آن‌ها بیشتر می‌شود. برخی بلاک‌ها نیز، همچون بلاک‌های استخراج شده ساتوشی ناکاموتو و بلاک تراکنش پیتزا، به واسطه تاریخ‌های خاصشان کمیاب هستند.

منبع: کیف‌پول اردینالز

پروتکل BRC-420

پروتکل دارایی مبتنی بر بیت‌مپ BRC-420 توسط تیم Recursiverse ایجاد شده است. در حال حاضر، بیش از 200 تیم دارایی‌ها و بازی‌هایی را با استفاده از کتیبه‌های بازگشتی، که قالب‌های دارایی پیچیده‌تری مانند بازی‌ها، انیمیشن‌ها، جلوه‌ها، ماژول‌های بازی را در متاورس تعریف می‌کنند، روی این پروتکل منتشر کرده‌اند. این پروتکل استفاده از کارکرد حق امتیازی را ممکن می‌کند و می‌تواند تمام درآمد را مستقیماً به سوی سازندگان هدایت کند تا برقراری اقتصاد پدیدآورنده، حق چاپ درون‌زنجیره‌ای و اقتصاد متاورس را در شبکه بیت‌کوین تسهیل کند.

این تیم مشارکت فعالی در ساخت اکوسیستم بیت‌کوین دارد، پلتفرم اجتماعی درون‌زنجیره‌ای BBS را بر اساس شبکه اردینالز راه‌اندازی کرده است، مدیر منابع Bitmap.game را ایجاد کرده است، و در حال آزمایش لایه۲ بیت‌کوین است.

1-6. پروتکل BitVM

این پروتکل توسط Robin Linus، بنیان‌گذار پروژه ZeroSync، در اکتبر 2023 پیشنهاد شد. او معتقد است که این پروتکل می‌تواند استفاده از قراردادهای بیت‌کوین تورینگ کامل را روی بلاک‌چین‌های بیت‌کوین، که تقریباً می‌تواند هر محاسباتی را انجام دهد و از آن محاسبات برای اجرای تراکنش‌های درون‌زنجیره‌ای بیت‌کوین استفاده کند، ممکن کند. این پروتکل با ترکیب رول‌آپ‌ها می‌تواند سرعت انجام تراکنش‌ها را در شبکه بیت‌کوین افزایش و ازدحام را کاهش دهد.

بیشتر بخوانید: BitVM، پتانسیل قراردادهای هوشمند در شبکه اصلی بیت‌کوین

1-7. پروتکل BitStream

این پروتکل، در نوامبر 2023، توسط Robin Linus منتشر شد. این پروتکل تشویقی میزبان فایل غیرمتمرکز باعث می‌شود سرورها بتوانند متناسب با دفعات بارگیری شارژ شوند و به جای تکیه بر تکرار رمزنگاری، یک سیستم تشویقی، مشابه با میزبانی داده سنتی، برای میزبانی فایل‌های غیرمتمرکز پیشنهاد می‌کند. این پروتکل هنوز در حال طی‌کردن مرحله تئوری است و باید منتظر باشیم تا کاربردش را در عمل ببینیم.

1-8. لای2/زنجیره‌های جانبی

شبکه لایتنینگ

شبکه لایتنینگ (Lightning) در سال 2016 معرفی شد. این شبکه متشکل از شبکه‌ای از کانال‌های حالت نقطه‌به‌نقطه است که انتقالات در درون شبکه بیت‌کوین را تسریع می‌کند. با ساخت کانال‌های حالت نقطه‌به‌نقطه می‌توان سرعت انتقال در شبکه بیت‌کوین را افزایش داد. به بیان ساده، این کانال حالت را می‌توان همچون کارت پیش‌پرداختی در نظر گرفت که هنگام بیرون رفتن برای صرف غذا دریافت می‌کنید. برای استفاده از این کارت می‌توانید انتقالی مستقیم از کارتتان انجام دهید و دوستانتان نیز می‌توانند از این کارت پیش‌پرداخت برای پرداخت هزینه مصرفشان استفاده کنند. وقتی همه افراد کانال‌های حالت نقطه‌به‌نقطه را ایجاد کنند، یک شبکه انتقال بیت‌کوین P2P فراگیر ایجاد می‌شود و می‌تواند سرعت انتقال تراکنش شبکه بیت‌کوین را تا حد زیادی بهبود دهد.

امنیت شبکه لایتنینگ ناشی از امنیت بیت‌کوین است، ولی تراکنش‌ها از قراردادهای هوشمند برای تسویه فوری برون‌زنجیره‌ای استفاده می‌کنند. بااین‌حال، شبکه لایتنینگ متکی به گره‌ها است. اگر گره‌ها آفلاین باشند یا به آن‌ها حمله شده باشد، کانال حالت قابل‌استفاده نخواهد بود.

بیشتر بخوانید: حمله چرخه جایگزینی (Replacement Cycle) در شبکه لایتنینگ

دارایی‌های تپ‌روت (Taproot)

پروتکل تپ‌روت توسط آزمایشگاه‌های لایتنینگ منتشر شده است. این پروتکل ضبط دارایی را با نوشتن اطلاعات مختلف در اسکریپت UTXO شبکه بیت‌کوین ممکن می‌سازد. همچنین، از تپ‌روت می‌توان برای صدور توکن‌ها، NFT‌ها و سایر دارایی‌ها نیز استفاده کرد. اگر تپ‌روت با شبکه لایتنینگ یکپارچه شود، می‌تواند کانال‌های توزیع و گردش دارایی‌ها را گسترش دهد.

در مقایسه با BRC-20 و ARC-20، توکن‌ها باید ابتدا ضرب شوند و سپس در حین صدور، از طریق تپ‌روت، توزیع شوند. کاربران نیز باید گره بیت‌کوین کامل و مشتری دارایی‌های تپ‌روت خود را، با تکیه بر نمایه‌سازهای شخص ثالث و با در نظر گرفتن ریسک‌های متمرکز بالقوه مثل BRC-20، اجرا کنند.

دارایی‌های نوستر (Nostr)

دارایی‌های نوستر دارایی‌های تپ‌روت و ساتوشی‌ها را وارد اکوسیستم نوستر می‌کنند و کاربران، با استفاده از کلیدهای عمومی و خصوصی نوستر، می‌توانند این دارایی‌ها را در لایه پروتکل نوستر ارسال یا دریافت کنند. تسویه و امنیت دارایی‌ها در این پروتکل متکی به شبکه لایتنینگ است. پروتکل دارایی نوستر خودش دارایی‌ها را صادر نمی‌کند، بلکه فقط دارایی‌ها را از طریق این پروتکل به نوستر ارسال می‌کند. بنابراین، دارایی‌هایی مثل BRC-20 را می‌توان به نوستر ارسال کرد و سرعت تراکنش را بهبود بخشید. همچنین، نوستر به طرف‌های پروژه حقوق خاصی می‌دهد و مثلاً به آن‌ها اجازه می‌دهد تا برخی پاداش‌های نمادین را رزرو کنند. این قابلیت می‌تواند به تقویت نقدینگی و مدیریت دارایی‌ها کمک کند و به تأثیری مشابه با استقرار قراردادها روی ERC20، دست یابد.

پلتفرم RootStock (RSK)

پلتفرم RootStock (RSK) زنجیره‌ای جانبی در بلاک‌چین بیت‌کوین است. این دستگاه از ماشین مجازی اتریوم (EVM) پشتیبانی می‌کند و از امنیت شبکه بیت‌کوین، از طریق استخراج مبتنی بر ادغام، استفاده می‌کند. توکن بومی RBTC، در RSK، با نسبت 1:1 به BTC متصل می‌شود و از آن برای پرداخت هزینه اجرای قراردادهای هوشمند اتریوم استفاده می‌شود. تمام توکن‌های ERC20 موجود در اتریوم نیز می‌توانند به‌طور یکپارچه به شبکه RSK منتقل شوند.

RGB

پروتکل RGB در سال 2016 راه‌اندازی شد و یک سیستم اعتبارسنجی مشتری برای قراردادهای حالت و هوشمند در لایه2 و لایه3 بیت‌کوین است. این پروتکل، یک پروتکل توکن نیست و با شبکه لایتنینگ، اثبات دانش و جمع‌آوری صفر سازگار است و می‌تواند از قراردادهای هوشمند استفاده کند. در نتیجه، امکان صدور و مدیریت دارایی‌های بسیار مقیاس‌پذیر، قابل‌برنامه‌ریزی و خصوصی مختلف را .فراهم می‌کند.

پروتکل RGB کاملاً نامرتب است و مشکلات توسعه زیادی دارد. در حال حاضر، هیچ پروژه بالغی مبتنی بر پروتکل RGB وجود ندارد.

استکس (Stacks)

شبکه استکس در سال 2021 منتشر شد. این شبکه یک لایه2 بیت‌کوین است و می‌تواند از امنیت بیت‌کوین بهره ببرد و تراکنش‌ها را در زنجیره بیت‌کوین تسویه کند، و درعین‌حال، و به بیت‌کوین توانایی توسعه قراردادها و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز هوشمند را بدهد. با استفاده از لایه استکس، می‌توان قراردادها و اپلیکیشن‌های هوشمند سازگار با EVM را با استفاده از BTC، به‌عنوان دارایی تسویه‌حساب و برای تسویه‌حساب در بلاک‌چین بیت‌کوین، ایجاد کرد. همچنین، کاربران می‌توانند به‌طور مستقیم از زنجیره بیت‌کوین برای سوآپ اتمی استفاده کنند.

در حال حاضر، استکس دارای 58 پروژه اکوسیستمی در زمینه‌هایی مثل DAO، DeFi، NFT و Social است.

خلاصه

موارد فوق پروتکل‌ها و راه‌حل‌های لایه2 زیادی را برای شبکه بیت‌کوین معرفی می‌کنند. باید به این موضوع بیندیشیم که آیا بیت‌کوین واقعاً به این همه پروتکل نیاز دارد یا خیر. به لحاظ تئوری، بیت‌کوین، به‌عنوان طلایی دیجیتال، نیازی به پروتکل‌های پیچیده برای غنی‌سازی کارکردها ندارد، درست مانند طلا که «قابلیت‌های» زیادی ندارد اما ارزشش بدون تغییر باقی می‌ماند. خود بیت‌کوین هدفش ارائه اکوسیستمی پررونق نیست، بلکه هدفش ساده و ایمن بودن، متمایل به قربانی کردن سرعت، و تورینگ کامل نبودن است.

بااین‌حال، رونق اکوسیستم بیت‌کوین، با تقاضای فزاینده یا تأثیر روایت‌های جدید و احساسات FOMO همراه بوده است. غنای پروتکل‌های زیست‌محیطی به بیت‌کوین کمک می‌کند تا واقعاً به بخشی از زیرساخت اقتصاد دیجیتال آینده تبدیل شود. فضایی را برای حفظ ارزش‌گذاری در زنجیره عمومی بیت‌کوین فراهم می‌کند، و همچنین سناریوهای کاربردی جدیدی را ارائه می‌دهد.

البته پروتکل‌های زیست‌محیطی بیت‌کوین هنوز در مرحله آزمایش اولیه هستند. این پروتکل‌ها هنوز در حال تمرین برای بهبود کارکردشان هستند. اینکه بتوانند به‌طور گسترده‌ای موردپذیرش قرار بگیرند یا خیر، بستگی به شناخت طرف‌های مختلف دارد. آن‌ها باید هم با فلسفه طراحی بیت‌کوین مطابقت داشته باشند و هم برای کاربران و توسعه‌دهندگان منفعت داشته باشند.

2. پروژه‌های اکوسیستم بیت‌کوین

در ادامه، برخی پروژه‌های زیست‌محیطی بیت‌کوین را معرفی می‌کنیم. اگرچه این پروژه‌ها هنوز در مراحل اولیه توسعه هستند، ولی می‌توان دید که آن‌ها از MEME به توانمندسازی اکولوژیکی تغییر کرده‌اند.

2-1. دیفای

صرافی غیرمتمرکز: Orders.exchange (RDEX)

صرافی Orders.exchange اولین صرافی غیرمتمرکز شبکه بیت‌کوین و همچنین اولین صرافی با قابلیت PSBT (تراکنش‌های بیت‌کوین امضاشده جزئی) است. همچنین، این صرافی از پروتکل نوستر برای ارتقای قابلیت همکاری بین صرافی‌های غیرمتمرکز پشتیبانی می‌کند.

فرمت استاندارد PSBT برای ساده‌سازی پردازش تراکنش‌های تأییدنشده بیت‌کوین طراحی شده است. تأیید در شبکه بیت‌کوین حدود 60 دقیقه طول می‌کشد، و کاربر نمی‌تواند فوراً تأییدی برای تراکنش‌هایش فراهم کند. بنابراین، PSBT برای حل این مشکل معرفی شد. فرمت PSBT می‌تواند مکانیسم‌های امنیتی برون‌زنجیره‌ای را برای تبادل دارایی‌ها فراهم کند. وقتی کاربر سفارشی را ارسال کند، PSBT ایجاد شده در حالت نیمه‌تمام است و تنها پس از برآورده شدن الزامات مورد نظر کاربر است که در زنجیره تأیید خواهد شد.

در حال حاضر، حجم نقدینگی در Orders.exchange ضعیف است. استخرهای استخراج نقدینگی ارائه‌دهنده پاداش با پلتفرم دارای توکن‌های $RDEX برای جذب نقدینگی افتتاح شده‌اند. همچنین، این تیم فعالانه در حال بررسی راه‌حل‌های لایه 2 مناسب برای رسیدگی به مشکلات مربوط به هزینه‌های بالا و سرعت پایین است.

صرافی غیرمتمرکز: SatSat (STST)

این صرافی ابتدا به‌عنوان میم‌کوینی در هنگام ضرب‌کردن در نظر گرفته شد، ولی بعداً به یک پلتفرم معاملاتی مبتنی بر لایه2 بیت‌کوین BRC-20 تبدیل شد تا ارزش $STST را تقویت کند. این صرافی روی زنجیره رله MAP ساخته شده است و به MAPO به‌عنوان کارمزد گس، که می‌تواند هزینه تراکنش‌ها و زمان انتظار را تا حد زیادی کاهش دهد، نیاز دارد.

در حال حاضر، این صرافی توسط اجتماعش در حال توسعه است و در مراحل اولیه توسعه محصول قرار دارد. در حال حاضر، این صرافی از مبادلات BRC-20 و همچنین از مبادله دارایی‌های میان‌زنجیره‌ای BRC-20 به پروتکل MAP پشتیبانی می‌کند.

پل میان‌زنجیره‌ای: MultBit (MUBI)

اولین پل میان‌زنجیره‌ای اکوسیستم بیت‌کوین است که می‌تواند BRC-20 و Erc-20 را به هم متصل کند. این پل مبتنی بر نگاشت (نگاشت دارایی‌های BRC-20 به شبکه EVM) است. دارایی‌های BRC-20 موردنظر جهت انتقال به آدرسی قفل‌شده ارسال می‌شوند و سپس در شبکه Erc-20 ضرب می‌شوند. این راه‌حل دارای ریسک‌های متمرکز سازی مشابه با راه‌حل‌های پل میان‌زنجیره‌ای اتریوم است.

منبع: Multbit

استیبل‌کوین: BitStable (BSSB)

پروژه MakerDAO در شبکه بیت‌کوین چارچوبی منحصربه‌فرد برای ایجاد، معامله و مدیریت دارایی‌های مصنوعی ارائه می‌دهد و نقدینگی دارایی‌ها را در زنجیره بیت‌کوین از طریق یک سیستم توکن دوگانه و یک ساختار سازگار میان‌زنجیره‌ای افزایش می‌دهد. پروژه BitStable یک استیبل کوین به نام DAII را بر اساس شبکه بیت‌کوین صادر می‌کند. کاربران می‌توانند DAII را با وثیقه‌گذاشتن دارایی‌های BRC-20 دریافت کنند و از DAII برای استخراج، وام‌دهی، و غیره استفاده کنند. توکن حاکمیتی این پلتفرم BSSB نام دارد. سهامداران از این توکن برای حفظ سیستم و مدیریت DAII استفاده می‌کنند. با نگهداری BSSB می‌توان در درآمد پلتفرم شریک شد، حق رأی دریافت کرد، و به برخی حقوق اولیه زودتر دست پیدا کرد.

این پروژه ارائه وثیقه اضافی را ممکن کرده است. تا 14 دسامبر 2023، 10.14 میلیون DAII با APR معادل 313 درصد تولید کرده است. در حال حاضر، این پروژه از وثیقه‌گذاشتن USDT، ORDI و MUBI پشتیبانی می‌کند. ویژگی‌های اجتماعی دیگری نیز، علاوه بر استخراج دیفای، اضافه شده‌اند و کاربران می‌توانند در زمان واقعی چت کنند.

منبع: Bitstable

پروتکل نقدینگی: Dova Liquidity Protocol

پروتکل Dova امکان استیکینگ و وام‌دهی را برای توکن‌های BRC-20 فراهم می‌کند. کاربران، با یکپارچه‌سازی پل Multibit، می‌توانند توکن‌های BRC-20 را به شبکه اتریوم منتقل کنند و از توکن‌های انتقال‌یافته BRC-20 برای وام‌دهی وثیقه‌ای استفاده کنند. با مبادله میان‌زنجیره‌ای به اتریوم یا سایر زنجیره‌های EVM می‌توان خدمات و محصولات بیشتری را ارائه کرد.

این پروتکل هنوز در مرحله توسعه اولیه است، و امنیت و شدنی‌بودنش هنوز تأیید نشده است.

اکثر پروژه‌های بومی دی‌فای بیت‌کوین، به‌جای مبادله میان‌زنجیره‌ای به بلاک‌چین بیت‌کوین، این مبادلات را در شبکه اتریوم انجام می‌دهند. به دلیل محدودیت‌های شبکه بیت‌کوین، اجرای برنامه‌های قرارداد هوشمند خودکار در بیت‌کوین به‌اندازه اتریوم ممکن نیست. بااین‌حال، مبادلات میان‌زنجیره‌ای ویژگی‌های بومی بودن و امنیت بیت‌کوین را به خطر می‌اندازد.

2-2. لانچ پد

Bounce Brand (حراج)

یک پلتفرم حراج غیرمتمرکز است. کاربران می‌توانند با استفاده از توکن AUCTION در فعالیت‌های مختلف حراج ارائه‌شده توسط این پلتفرم شرکت کنند. این پلتفرم، پس از ظهور کتیبه‌های بیت‌کوین و توکن‌های BRC-20، تمرکزش را در زمینه حراج‌های غیرمتمرکز توکن‌های BRC-20 معطوف به اکوسیستم بیت‌کوین کرد.

برخی محصولات این پلتفرم شامل Bounce Bit (زنجیره اپلیکیشن مبتنی بر بیت‌کوین)، Bounce Box (کاوش دیفای بیت‌کوین)، Bounce Auction (استیک AUCTION برای کسب سهمیه صدور توکن).

این پلتفرم یکی از اپلیکیشن‌های کاربردی بالغ موجود در اکوسیستم فعلی بیت‌کوین است که، به دلیل تکرارهای قبلی محصول و چرخش به‌موقع به سمت اکوسیستم بیت‌کوین، توجه مناسبی را به خود جلب کرده است.

پروتکل TurtSat (TURT)

این پروتکل گیت‌کوینی (Gitcoin) روی شبکه بیت‌کوین و پروتکلی اهدایی بر اساس اردینالز است. کاربران می‌توانند برای پشتیبانی از پروژه‌های اردینالز منبع باز کمک‌های مالی کنند و از توسعه اولیه این پروژه سود کسب کنند. طرف‌های پروژه نیز می‌توانند از طریق این پروتکل سرمایه اولیه خود را درخواست کنند و نفوذشان را افزایش دهند.

این پروتکل اهدای عمومی بر اساس پروتکل PSBT کار می‌کند و می‌تواند کارمزدهای گس و زمان انتظار تأیید تراکنش‌ها را برای کاربران کاهش دهد. با یک کارمزد گس، می‌توان چند مورد را به‌طور هم‌زمان ضرب کرد و از ازدحام شبکه بیت‌کوین کاست.

این پروتکل شش پروژه منتشر کرده است، در مجموع 26.135 بیت‌کوین اهدا کرده است، و در مجموع 4511 آدرس در این پروتکل شرکت کرده‌اند. پروژه‌های راه‌اندازی شده ازجمله MUBI، NHUB، DOVA بازده خوبی داشته‌اند.

منبع: Turtsat2-3. بازی‌ها

BTC Pixel War

بازی Bitcoin Pixel War از کتیبه‌های بازگشتی برای ایجاد اولین بازی کاملاً زنجیره‌ای بیت‌کوین استفاده می‌کند. کاربران می‌توانند با قاپیدن نقاط پیکسل، نقاشی‌هایی را روی بوم، مشابه با فرهنگ گرافیتی سبک خیابانی، رسم کنند و «آثار هنری» دائماً درحال‌تغییری را ارائه کنند.

منبع: https://btcpixelwar.io/#?x=0&y=0&s=1

کتیبه‌های بازگشتی مفهوم جدیدی است که در ژوئن 2023 ارائه شد. با استفاده از کتیبه‌های بازگشتی می‌توان به دسته‌های دارایی پیچیده‌تری در شبکه بیت‌کوین دست یافت. برای مثال، NFT‌های زیادی در شبکه بیت‌کوین وجود دارند. هر بارگذاری مستلزم پرداخت هزینه گس است. کتیبه‌های بازگشتی چیزی شبیه به دایرکتوری برای همه این NFT‌ها ایجاد می‌کنند. اگر بعداً شخصی نیاز به آپلود تصویری مشابه داشته باشد، دیگر نیازی به آپلود کل تصویر نخواهد داشت، بلکه فقط دایرکتوری تصویر موجود را آپلود می‌کند که باعث کاهش هزینه و زمان انتظار آپلود یک تصویر به میزان آپلود چند کاراکتر می‌شود.

بازی Pixel War کتیبه کاملاً جدیدی را برای هر ارسال ایجاد می‌کند تا آخرین وضعیت را ثبت کند. برای ایجاد کتیبه‌ای جدید کافی است فقط قسمت بازگشتی ایندکس شود که به بهینه‌سازی درون‌زنجیره‌ای دارایی‌های درون‌بازی کمک می‌کند.

کاربران برای ترسیم باید نقاط پیکسل را بخرند. تهیه پیکسل‌های بیشتری هزینه بیشتری را نیز در پی دارد. پس از ارسال امتیاز پیکسل می‌توانید پاداش توکن را در قالب $BPIX دریافت کرد. هر بیت‌کوین NFT مربوط به اسکرین‌شات فعلی نیز پس از ارسال قابل‌دریافت است.

بازی‌ Ordz Games

بازی‌های Ordz، که در مارس 2023 راه‌اندازی شدند، مشابه مینی‌بازی‌های وب2، ازجمله جنگ تانک، سفینه فضایی، Flappy Bird، Pacman و غیره، هستند. بازی‌های Ordz روی مرورگر کتیبه اجرا می‌شوند. کافی است مرورگر را باز کنید تا بازی شروع شود.

کاربران می‌توانند برای ضرب بازی‌ها، ان‌اف‌تی بخرند. کاربران عادی می‌توانند هر NFT را برای بازی انتخاب کنند و با گذراندن برخی سطوح بازی، مقدار امتیاز بازی دریافت کنند. با گذراندن سطوح بیشتر می‌توان امتیاز بیشتری در بازی کسب کرد. امتیاز بازی را می‌توان با توکن‌های OG$ مبادله کرد. دارندگان NFT می‌توانند 20 درصد امتیاز اضافی کسب کنند.

مسئولین این پروژه، هر فصل، گیم‌پلی متفاوتی را بهینه می‌کنند. فصل جدید فعلی نیازمند نگهداری یک Ordz Hero و استیک‌کردن توکن‌های OG در بازی‌ها هستند. برنده تمام توکن‌‌های استیک‌شده را دریافت خواهد کرد.

2-4. متاورس

پروژه‌های مختلف اکوسیستم به دنبال توسعه بر اساس پروتکل بیت‌مپ هستند:

Bitmap.land: اولین پروژه متاورس بیت‌کوین است که در آن هر کسی می‌تواند فضای جغرافیایی بلاک‌های بیت‌کوین را در قالب block height.bitmap دیجیتالی کند و حق حاکمیت املاک دیجیتال را دریافت کند. هر مجموعه دیجیتالی یک NFT منحصربه‌فرد با ابرداده و اطلاعات مالکیت منحصربه‌فرد است. این پلتفرم می‌تواند این داده‌های بلاک را در محیط‌های سه‌بعدی تجزیه کند و حقوق ساختمانی را برای مالکان محفوظ نگه دارد تا متاورس بیت‌کوین را بسازند.

همان‌طور که نشان داده شد، این بیت‌مپ بلاک 822078# و شامل بلاک‌هایی با اندازه‌های مختلف است که نشان‌دهنده تراکنش‌ها در هر بلاک است. هر چه بلاک‌ها بزرگ‌تر باشند، مبلغ تراکنش بالاتر خواهد بود.

منبع: https://mscribe.io/

Xspectar: کاربران بیت‌مپ می‌توانند در این پروژه صاحب زمین شوند، آزادانه ساختمان بسازند، آگهی منتشر کنند و زمین بفروشند.

Bitmap Planet: در این پروژه زمین در حال چرخش است و ماهواره‌های بیت‌مپ مجازی دور آن می‌چرخند. زمین‌ها و بیت‌مپ‌ها بر اساس ترتیبی که ماهواره‌های اختصاص داده شده از زمین‌ها عبور می‌کنند (یعنی بر اساس خط اتصال مرکز زمین و ماهواره) محدود می‌شوند. هر بیت‌مپ مربوط به یک سرزمین متفاوت است. برای مثال، 1000000-امین زمین مالک قطب جنوب خواهد بود و اولین بیت‌مپ بلاک 0# مالک قطب شمال خواهد بود. برخی زمین‌های خاص نیز با بازدهی متفاوتی نسبت به زمین‌های معمولی تولید خواهند شد.

هنگامی همه زمین‌ها باز شوند، زمین‌های بلاک‌های 0 تا 1000 برای فعال کردن متاورس باز می‌شوند.

2-5. SocialFi

OrdiBot

یک ربات تلگرام برای اکوسیستم بیت‌کوین است که هنوز در حال طی کردن مراحل اولیه پیشرفت است. این ربات امکان ایجاد کیف‌پول BRC-20، استعلام توکن‌های BRC-20 از طریق ربات تلگرام، و مبادلات میان‌زنجیره‌ای توکن‌های BRC-20 به اتریوم را ممکن می‌سازد.

خلاصه

اکوسیستم بیت‌کوین بسیاری از توسعه‌دهندگان اتریوم را به خود جذب کرده است. سایه‌هایی از پروژه‌های اکوسیستم اتریوم را می‌توان در اکوسیستم فعلی بیت‌کوین مشاهده کرد.

بسیاری از پروژه‌ها سعی دارند از دارایی‌های بیت‌کوین برای کاربرد بهتر دیفای در اکوسیستم اتریوم استفاده کنند. بااین‌حال، پروژه‌های دیفای بیت‌کوین طراحی بهینه‌ای ندارند. بسیاری از آن‌ها صرفاً اقداماتی که قبلاً روی اتریوم انجام شده‌اند را روی بیت‌کوین تکرار می‌کنند، فاقد نوآوری هستند و درعین‌حال تمرکززدایی و ویژگی‌های بومی بیت‌کوین را تضعیف می‌کنند. ساختن دی‌فای روی بیت‌کوین ممکن است انتخاب بهینه‌ای نباشد، زیرا اتریوم دی‌فای در حال حاضر اکثر نیازها را با تجربه کاربری بسیار برتری نسبت به بلاک‌چین بیت‌کوین برآورده می‌کند.

بازی Pixel War با نمایش اینکه چگونه کتیبه‌های بازگشتی می‌توانند دارایی‌های پیچیده‌تری را در بازی ایجاد کنند، ازجمله با تخصیص تغییرات حالت به نقش‌ها و ابزارها، تلاشی ستودنی در زمینه بازی‌های کاملاً زنجیره‌ای بیت‌کوین انجام داده است. بازی‌های زنجیره کامل آتی همچنین نیز به یکنواختی تعامل در بیت‌کوین می‌پردازند و از مکانیسم‌های رقابتی بیشتری برای افزایش سرگرمی استفاده می‌کنند.

متاورس بیت‌کوین، که از پروتکل بیت‌مپ استفاده می‌کند، نیز فضایی برای تخیل فراهم می‌کند. برخلاف متاورس‌های موجود در اتریوم، ازجمله Decentraland و Sandbox، که در آن کمبود زمین و سایر ویژگی‌ها توسط طرف‌ها پروژه تعریف می‌شود، فرآیند توزیع زمین بیت‌مپ در متاورس بیت‌کوین منصفانه‌تر است و ادعای مالکیت غیرمتمرکز بلاک به کارمزد‌های گس نیاز دارد. بااین‌حال، با توجه به وجود راه‌حل‌های متاورس بالغ متعدد در اتریوم، ساخت موارد مشابه در بیت‌کوین به راحتی ممکن است و نیاز به اجماع اجتماع دارد.

نتیجه‌گیری

بیت‌کوین، به‌عنوان طلای دیجیتال، در طی دهه گذشته، همواره به‌عنوان ابزاری برای «ذخیره ارزش» در نظر گرفته شده است. بااین‌حال، بیت‌کوین به دلیل کندی در انجام معاملات و کارمزدهای بالایش مورد انتقاد قرار گرفته است. به‌رغم تلاش‌های مداوم در زمینه راه‌حل‌های لایه2، مثل شبکه لایتنینگ و زنجیره‌های جانبی، هیچ‌یک از آن‌ها تا زمان ظهور اردینالز موجب ایجاد موجی عظیم در اکوسیستم بیت‌کوین نشدند. در نتیجه، مشخص می‌شود که شاید بتوان از کتیبه‌ها یا NFT‌ها برای ساخت اکوسیستم بیت‌کوین استفاده کرد.

اکوسیستم بیت‌کوین ممکن است هنوز راه درازی در پیش داشته باشد. همان‌طور که در پروژه‌های اکوسیستم مشاهده داده شده است، به دلیل محدودیت‌های زیرساختی، تجربه کاربر و توسعه اکوسیستم به شدت آسیب می‌بیند و ساخت پروژه‌های بومی دیفای دشوار می‌گردد. بااین‌حال، بازی‌های زنجیره‌ای کامل بیت‌کوین و متاورس می‌توانند همچون دروازه‌ای برای ورود به اکوسیستم بیت‌کوین باشند. طرح‌های مبتنی بر کتیبه‌های بازگشتی بیشتر با فلسفه طراحی بیت‌کوین هماهنگ خواهند شد.

به‌طورکلی، اردینالز نقشی مهم در باز کردن درهای دنیای جدید برای بیت‌کوین فراهم می‌کند و تأثیر آن می‌تواند عمیق‌تر از هر راه‌حل مقیاس‌پذیری دیگر باشد. این قابلیت بیت‌کوین را از یک شبکه پرداخت منحصربه‌فرد به زیرساختی برای پشتیبانی از سناریوهای کاربردی غنی تبدیل می‌کند و فضای بیشتری برای ایده‌پردازی درباره وضعیت بیت‌کوین در اقتصاد دیجیتال فراهم می‌کند.

رونق مداوم اپلیکیشن‌های کاربردی مرتبط با مفاهیمی، همچون NFT و متاورس، دور از انتظار نخواهد بود تا دنیایی دیجیتال روی بیت‌کوین تشکیل شود، به جذب کاربران جوان‌تر کمک کند، آگاهی از برند را بهبود بخشد، و فضای تخیل کاملاً جدیدی را فراهم کند. اکوسیستم بیت‌کوین نیز به‌تدریج از یک «طلای دیجیتال» منحصربه‌فرد به پلتفرمی گسترده، که به اقتصاد فیزیکی خدمت می‌کند، گسترش خواهد یافت.

موارد فوق به‌منزله توصیه‌ای جهت سرمایه‌گذاری نیستند. لطفاً به ریسک‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری‌هایتان توجه کنید.

منابع:

https://medium.com/@Piperazzis/trac-ecosystem-piperazzis-insight-into-bitcoins-next-big-leap-7b04f2460583

https://medium.com/trac-systems/trac-ecosystem-ff99787585d4

تحقیقات کوینکس: راهنمای کامل اکوسیستم بیت‌کوین