zkSync در مقابل StarkWare، مسابقه zkRollup
- ARB -0.46%
- ETH +4.23%
- OP +0.27%
- STRK -2.6%
- ZK -2.07%
لایه 2 اینجاست و رقابت در پیست آغاز می شود
در مارس 2024، بالاخره ارتقای مورد انتظار Cancun به پایان رسید و اتریوم وارد مرحله جدیدی شد. Rollup عمدتاً به دو جهت تقسیم می شود: Optimistic Rollup و zkRollup پروژه های نماینده Optimistic Rollup عبارتند از Optimism و Arbitrum و پروژه های نماینده zkRollup zkSync و StarkWare هستند (اگرچه دومی فقط zkRollup نیست).
zkSync یک پروتکل بدون اعتماد مبتنی بر فناوری zkRollup برای مقیاس بندی تراکنش های کم هزینه در اتریوم است. StarkWare به StarkEx و Starknet دارای مجوز تقسیم می شود. StarkEx شبکه اصلی را در ژوئن 2021 راه اندازی خواهد کرد و Starknet توکن ها را در فوریه 2024 راه اندازی خواهد کرد. از 15 می 2024، Starknet TVL از 900 میلیون فراتر رفت، در حالی که zkSync که سکه صادر نکرده است، 780 میلیون TVL دارد.
این مقاله به طور خلاصه به تشریح فناوریها و تفاوتهای اساسی بین zkSync و StarkWare در Rollup و همچنین روند توسعه فعلی اکوسیستمهای مربوطه میپردازد.
zkRollup
zkRollup نوعی فناوری Rollup است که از اثبات اعتبار برای مقیاسبندی محاسبات استفاده میکند، یعنی هر دسته از تراکنشها با یک مدرک رمزنگاری ارائه میشوند که اعتبار تراکنشها را توسط یک قرارداد هوشمند اتریوم تأیید میکند. در طراحی zkRollup، قراردادهای هوشمند روی اتریوم تمام وجوه را نگه میدارند، در حالی که لایه دوم اتریوم مسئول انجام محاسبات و ذخیرهسازی است. فرآیند اصلی این است که کاربران تراکنشها را امضا میکنند و آنها را به تأییدکننده ارسال میکنند. تأییدکننده میتواند تا هزاران تراکنش را جمعآوری کند و آخرین هش حالت روت را به قرارداد هوشمند در شبکه اصلی اتریوم، همراه با مدرک SNARK یا STARK برای تأیید آن ارسال کند. این حالت جدید در واقع نتیجه اعمال برخی تراکنش های صحیح در تکرار حالت قدیمی است.
در مقایسه با سایر راه حل های مقیاس پذیر Ethereum L2، فناوری zkRollup از نظر امنیت و قابلیت استفاده بسیار برجسته است. zkRollup با ترکیب رمزنگاری پیچیده با در دسترس بودن داده های زنجیره ای، تنها راه حل مقیاس بندی L2 است که برای اطمینان از امنیت وجوه به هیچ گونه فعالیت عملیاتی شخص ثالث نیاز ندارد. به طور خاص، در zkSync، هر گونه ورود یا خروج از وجوه بر مبنای اثبات اعتبار صرفاً ریاضی استوار است اگر تأیید شود اگر کنترلکننده کار خود را متوقف کند، کاربران همچنین میتوانند در هر زمان درخواستی را برای برداشت وجوه خود از قرارداد هوشمند zkRollup آغاز کنند. علاوه بر این، ازدحام شبکه اتریوم بر امنیت دارایی zkSync تأثیر نمیگذارد، که از ریسک امنیتی Optimistic Rollup بر اساس اثبات تقلب جلوگیری میکند که قادر به جلوگیری از تراکنشهای جعلی در زمانی که شبکه به شدت شلوغ است، نمیشود.
یکی دیگر از مزایای zkRollup این است که سرعت برداشت آن از سایر راه حل های Rollup بیشتر است. هنگامی که دارایی ها از L2 به L1 برداشته می شوند، zkRollup نیازی به تنظیم یک دوره چالشی یک هفته ای برای جلوگیری از تقلب ندارد. سرعت برداشت آن معمولاً 10 دقیقه تا چند ساعت است برداشت از حساب.
در زیر، نویسنده zkSync و پروژه های کلیدی زیست محیطی آن را تجزیه و تحلیل خواهد کرد.
نمای کلی zkSync
zkSync مبتنی بر zkRollup نیز برای به ارث بردن امنیت L1 به ضمانتهای اقتصادی یا اشخاص ثالث متکی نیست، بنابراین ویژگیهای امنیتی قویتری ارائه میکند. با این حال، دانش صفر مورد استفاده توسط zkRollup هنوز در مراحل اولیه رمزنگاری است. Matter Labs، شرکت توسعه دهنده zkSync، پیشگام در فناوری اثبات دانش صفر اتریوم است و دارای قابلیت های R&D قوی است.
در ژوئن 2020، zkSync1.0 به طور رسمی در شبکه اصلی اتریوم راه اندازی شد که عمدتاً برای پرداخت استفاده می شود. طبق داده های https://l2fees.info/، هزینه انتقال zkSync1.0 حدود 1/50 هزینه شبکه اصلی اتریوم است. zkSync 1.0 نزدیک به دو سال است که به طور پایدار اجرا می شود و در برنامه های بیشتر و بیشتری ادغام شده است.
در نوامبر سال 2021، zkSync 50 میلیون دلار از منابع مالی سری B، از جمله a16z دریافت کرد، پس زمینه این موسسه سرمایه گذاری کاملاً مجلل است و از نظر موسسات پیشرو به محبوبیت تبدیل شده است.
در فوریه 2022، شبکه آزمایشی عمومی zkSync 2.0 به طور رسمی راه اندازی شد و zkSync را به اولین zkRollup تبدیل کرد که قادر به اجرای قراردادهای هوشمند بومی اتریوم است. به طور خاص، این نسخه از Solidity 0.8.x پشتیبانی می کند، یک API Web3 را ارائه می دهد که به طور کامل با اتریوم سازگار است، به توسعه دهندگان اجازه می دهد تا به راحتی قراردادهای هوشمند را در zkSync آزمایش و توسعه دهند، و به توسعه دهندگان اجازه می دهد داده ها را از Ethereum L1 به قراردادهای هوشمند در قراردادهای zkSync منتقل کنند. که اطلاعات مورد نیاز برای اجرای قراردادهای هوشمند مختلف را فراهم می کند.
در فوریه 2023، zkSync 2.0 به zkSync Era تغییر نام داد و 1.0 به zkSync Lite تغییر نام داد. شبکه اصلی zkSync Era به طور رسمی راه اندازی شده است.
پروژه های کلیدی زیست محیطی zkSync
در زیر نویسنده چندین پروژه زیست محیطی zkSync را فهرست می کند
پروژه DEX ZigZag
وب سایت: https://info.zigzag.exchange
ZigZag یک صرافی غیرمتمرکز دفتر سفارش است که توسط zkRollup پشتیبانی میشود و کاربران را قادر میسازد تا سفارشهای محدود یا بازار را به صورت یکپارچه و ایمن با کارمزد تقریباً صفر معامله کنند.
پروژه پل زنجیره ای مدارگرد
وب سایت: https://www.orbiter.finance/
Orbiter Finance یک پل لایه 2 غیرمتمرکز در سراسر Rollup است که در حال حاضر از چندین پروتکل لایه 2، از جمله انتقال رمز از جمله zkSync، با هزینه های پایین و سرعت انتقال سریع پشتیبانی می کند.
مرور کلی StarkWare
StarkWare رسما StarkNet را راهاندازی کرد، یک L2 ZK-Rollup غیرمتمرکز، بدون مجوز و مقاوم در برابر سانسور که از محاسبات همه منظوره مبتنی بر اتریوم پشتیبانی میکند. این بر اساس زبان تورینگ کامل قاهره است.
توسعهدهندگان، کاربران و گرههای StarkNet هر کاری را که از L2 Lollup بدون مجوز انتظار میرود انجام میدهند: توسعهدهندگان میتوانند برنامههایی بسازند که منطق تجاری خودشان را پیادهسازی کنند و آنها را در StarkNet مستقر کنند، همانطور که امروزه با اتریوم تعامل دارند گرههای StarkNet و شرکتکنندگان از لحاظ اقتصادی دارای انگیزه خواهند بود تا از اجرای کارآمد و منصفانه شبکه اطمینان حاصل کنند.
StarkEx اولین مورد عملی برای مقیاسبندی قابلیتهای برنامهها با استفاده از ZK-Rollup مبتنی بر STARK، موتور مقیاسپذیری L2 آن است که پروژهها میتوانند از آن برای فعال کردن محاسبات خارج از زنجیره ارزان استفاده کنند، بهعنوان مثال، اثباتهای STARK که صحت اجرا را ثابت میکنند، در زنجیره تولید شدهاند. چنین اثباتی میتواند حداکثر 12000-500000 تراکنش را پشتیبانی کند (بسته به نوع تراکنش)، و اثبات به اعتبارسنجیهای STARK ارسال میشود تا در زنجیره پذیرفته شود، یعنی تمام تراکنشها یک بار تأیید میشوند، یعنی هزینه گاز در هر تراکنش است فوق العاده کم از ژوئن 2020، StarkEx خدماتی را به چندین کاربر در زمینههایی مانند پردازش تراکنشهای منطقی پیچیده (تراکنشهای نقطهای، مشتقات و NFT) و همچنین پرداختها، از جمله DeversiFi، dydx، ImmutableX و Sorare ارائه کرده است.
شایان ذکر است که StarkWare به شرکتی تبدیل شده است که قبل از انتشار سکه به سودآوری ادامه داده است.
StarkNet یک شبکه لایه 2 بدون مجوز است که در آن هر کاربر یا توسعه دهنده می تواند قراردادهای هوشمند توسعه یافته به زبان قاهره را مستقر کند. برخلاف StarkEx، برنامه StarkNet مسئول ارسال تراکنش ها و ترتیب دهنده آن مسئول دسته بندی تراکنش ها و ارسال آنها برای پردازش و اثبات است. StarkNet از حالت دسترسی به دادههای جمعآوری پشتیبانی میکند، به این معنی که وضعیت Rollup همراه با اثبات STARK در اتریوم نوشته میشود.
StarkNet Alpha در ژوئن 2021 برای شبکه آزمایشی عمومی و در نوامبر به شبکه اصلی منتشر شد. در ژانویه 2024، Starknet نسخه 0.13 در شبکه اصلی راه اندازی شد. در آینده سورتر به مدیریت جامعه واگذار خواهد شد و به تدریج تمرکززدایی حاصل خواهد شد. علاوه بر این، گرههای کامل به هر کسی اجازه میدهد وضعیت شبکه را به صورت محلی ذخیره و تأیید کند و دقیقاً آنچه را که اتفاق میافتد ردیابی کند. سه تیم Erigon، Nethermind و Equilibrium در حال توسعه گره های کامل هستند.
از نظر تامین مالی، در 25 می 2022، StarkWare تکمیل سرمایه 100 میلیون دلاری سری D با ارزش 8 میلیارد دلار آمریکا را اعلام کرد بازیگران تایگر گلوبال شرکت کردند. پس از اتمام تامین مالی سری D، کل مبلغ تامین مالی StarkWare به 262 میلیون دلار آمریکا رسیده است.
تا 18 می 2024، TVL از طریق پلت فرم StarkEx 111 میلیون دلار آمریکا، تعداد کل Tx 692 میلیون، حجم تراکنش تجمعی 1.26 تریلیون دلار آمریکا و 134 میلیون ضرابخانه NFT وجود دارد.
علاوه بر پروژههای ستارهای که توسط StarkEx پشتیبانی میشوند، StarkNet نیز بسیار سریع در حال توسعه است. در زیر نویسنده چندین پروژه اکولوژیکی Starkware را فهرست می کند.
1. پروژه لایه زیرساخت Nethermind
وب سایت: https://nethermind.io/
Nethermind.io یک شرکت متخصص در راهحلهای نرمافزار اتریوم و لایه ۲ است که چندین بلوک زیرساخت غیرمتمرکز را ارائه میکند: کلاینت Nethermind (کلینت Ethereum قابل تنظیم)، Warp - یک مترجم متن باز EVM به قاهره، تحقق استقرار مستقیم قرارداد هوشمند Voyager در StarkNet. ، مرور و تعامل با StarkNet را آسان می کند.
2. پروژه های کیف پول
براووس
وب سایت: https://braavos.app/
کیف پول خود میزبانی شده در StarkNet به کاربران اجازه می دهد تا منابع مالی و NFT خود را به شیوه ای دوستانه مدیریت کنند. این کیف پول از Firefox و Google Chrome پشتیبانی می کند و در حال حاضر به نسخه 2.0 توسعه یافته است.
آرجنت
وب سایت: https://www.argent.xyz
Argenty در اصل یک کیف پول غیرقانونی مبتنی بر zkSync بود که هدف آن ارائه ساده ترین و ایمن ترین تجربه در DeFi و Web3 برای کاربران عادی از جمله عملکرد پرداخت zkSync بود. در اوایل سال 2024، آرجنت تصمیم گرفت که پشتیبانی از zkSync Era را متوقف کند و بر توسعه Starknet تمرکز کند. به منظور حل مشکل آستانه بالا برای کیف پول های رمزگذاری شده، Argent یک روش بازیابی حساب خارج از زنجیره را پیشنهاد کرد که نیازی به عبارت یادگاری ندارد. بر اساس این روش، Argent می تواند کلید خصوصی کاربر را رمزگذاری کرده و در فضای ابری ذخیره کند و رمز عبور KEK که کلید خصوصی را رمزگذاری می کند در Argent ذخیره می شود. هنگامی که کاربر گوشی خود را گم می کند و نیاز به بازیابی حساب خود در دستگاه جدید دارد، Argent می تواند تشخیص دهد که فضای ذخیره سازی ابری کاربر دارای یک کلید خصوصی رمزگذاری شده است یا خیر، سپس هویت کاربر را از طریق پیامک و ایمیل تأیید کند و در نهایت KEK را به دستگاه کاربر ارسال کند. . به این ترتیب، کاربران می توانند از KEK برای رمزگشایی کلید خصوصی رمزگذاری شده در فضای ذخیره سازی ابری خود استفاده کنند.
3. جنبه پروژه NFT Marketplace (PlayOasis قبلی)
وب سایت: https://testnet.aspect.co/
Aspect یک NFT Marketplace است که بر روی شبکه آزمایشی StarkNet اجرا می شود و در حال حاضر در مرحله ایجاد، خرید و فروش است.
4. پروژه Metaverse Altzone
وب سایت: https://www.altzone.io/
Altzone پروتکلی است که تعاملات قراردادهای هوشمند را با رابط های سه بعدی جایگزین می کند و با پروتکل های موجود یکپارچه می شود تا یک تجربه کاربری مخل ایجاد کند و از تجربیات سه بعدی برای انتقال بسیاری از مفاهیم پیچیده و انتزاعی به روش بصری ساده استفاده می کند. برنامههای Altzone شامل پلهای زنجیرهای متقابل، استراتژیهای DeFi قابل ترکیب و DEX میشوند و حتی میتوانند تجسم دادههای مخرب روی زنجیره ایجاد کنند. از نظر شکل محصول، Altzone دارای گالری، نسخه سه بعدی تجربه خرید NFT، مکان های تعاملی DeFi مانند بانک ها است و با JediSwap همکاری می کند.
5. پروژه پل متقابل Layerswap
وب سایت: https://www.layerswap.io/
با استفاده از LayerSwap، کاربران می توانند حساب های رمزنگاری شده را مستقیماً به شبکه های لایه 2 متصل کنند. کاربران می توانند در هنگام انتقال ارزهای دیجیتال از 8 صرافی متمرکز فعلی پشتیبانی شده مانند Coinbase، Binance یا FTX به Arbitrum، zkSync، Loopring، Starknet و سایر L2 تا 10 برابر در هزینه صرفه جویی کنند.
6. پروژه وام دهی zkLend
وب سایت: https://zklend.com/
zkLend یک پروتکل بازار پول L2 است که بر روی StarkNet ساخته شده است و مقیاس پذیری، سرعت تراکنش برتر، صرفه جویی در هزینه و امنیت تضمین شده zkRollup را ترکیب می کند. zkLend نه تنها به کاربران DeFi خدمت میکند، بلکه کاربران نهادی را نیز هدف قرار میدهد و به شرکتکنندگان دارای مجوز اجازه میدهد بدون به خطر انداختن انطباق و امنیت StarkNet، سپردهگذاری، وام و وام بگیرند.
zkSync در مقابل StarkWare، رقابت در مسیر zkRollup
zkSync و StarkWare دو بازیکن اصلی در مسیر zkRollup هستند. هر دو مبتنی بر zkRollup هستند، معماری مشابهی برای ارائه گواهیهای اعتبار دارند، و دارای مزایای فنی zkRollup هستند، اما در فناوریهای خاص کمی متفاوت هستند.
StarkWare از فناوری رمزنگاری اختراع شده برای اثبات STARK ها استفاده می کند، در حالی که zkSync از SNARK ها برای اثبات آن استفاده می کند. STARK به این معنی است که سیستم بدون تنظیمات اعتماد کار می کند و سرعت تولید STARK ها 10 برابر سریعتر از SNARK ها است. اما از سوی دیگر، فناوری STARKs نسبتاً کمتر از SNARK ها بالغ است.
از نظر در دسترس بودن دادهها، پروژههای zkRollup میتوانند دادههای تراکنش را در اتریوم از طریق calldata ذخیره کنند، که به بررسی سوابق تراکنشها در L1 اجازه میدهد خارج از زنجیره برای کاهش هزینه های حمل و نقل، به طوری که TPS را می توان 10 بار دیگر افزایش داد. هر دو zkSync و StarkWare راه حل های ذخیره سازی داده خارج از زنجیره خود را ارائه می دهند، یعنی zkPorter و Volition.
zkPorter توسط سهامداران توکن zkSync به صورت PoS ایمن می شود. در حال حاضر zkPorter هنوز در دست توسعه است. هنگامی که zkPorter آنلاین شد، میتواند با انتقال دادهها به خارج از زنجیره، کارمزد تراکنشهای ثابتی را بین ۱ تا ۳ سنت ارائه دهد.
از نظر پشتیبانی EVM، StarkWare به طور بومی از EVM پشتیبانی نمی کند. در حال حاضر، zkSync بر پشتیبانی از توسعه قراردادهای هوشمند، راه اندازی یک ماشین مجازی کارآمد، کامل تورینگ و سازگار با SNARK zkEVM برای اجرای قراردادهای هوشمند اتریوم تمرکز دارد. zkEVM یک ماشین مجازی است که معنای EVM را حفظ می کند، اما ZK-friendly نیز هست و قراردادهای هوشمند را به شیوه ای سازگار با محاسبات اثبات دانش صفر اجرا می کند. تا آن زمان، برنامه های اتریوم می توانند به طور یکپارچه برای اجرا در zkSync منتقل شوند.
خلاصه کنید
zkSync و Starkware مبتنی بر فناوری zkRollup از اثبات دانش صفر و در دسترس بودن دادههای زنجیرهای برای اطمینان از امنیت وجوه کاربر استفاده میکنند و امنیت آن برابر با اتریوم است. علاوه بر این، در عین حصول اطمینان از امنیت، هزینه های تراکنش zkSync و Starkware در مقایسه با اتریوم همچنان بسیار پایین است. بنابراین، zkRollup احتمالاً تبدیل به همان چیزی خواهد شد که Vitalik میگوید راه اصلی برای مقیاسپذیری اتریوم در میانمدت تا بلندمدت است.
به عنوان پروژه ستاره zkRollup، zkSync تمرکز اصلی طراحی را بر تجربه کاربر و توسعهدهنده قرار میدهد، به این امید که پیچیدگی کل پلتفرم را کاهش دهد. با قضاوت از عملکرد چند سال گذشته، تیم Matter Labs به طور پیوسته در توسعه پروتکل پیشرفت کرده است، zkSync 2.0 بهروزرسانیهای متوالی را منتشر کرده است و کل اکوسیستم در حال پیشرفت و رشد است. Starkware به دلیل خدمات اولیه StarkEx Saas خود، تجربه بسیار قوی توسعه و محیط زیست را جمع آوری کرده است، بنابراین تمرکز توسعه فعلی آن بر روی بهینه سازی بیشتر و بهبود عملکرد است، و در عین حال، نگرش واضح تری نسبت به تمرکززدایی دارد.
علاوه بر این، روش سود لایه 2 وسعت و عمق محتوای دو اکوسیستم را بیشتر آزمایش خواهد کرد.